Ahlakın Şartları, Gösterişçi Dindarlık, Takva ve İhlas
Ahlakın Şartları, Gösterişçi Dindarlık, Takva ve İhlas (Dosyayı PDF olarak indir)
Ahlakın Şartları, Gösterişçi Dindarlık, Takva ve İhlas
A) AHLAK VE DİN: EVRENSEL DEĞERLER VE HUKUKİ İLKELER
1. Ahlak Nedir?
Ahlak, insanların huzur ve güven içinde yaşamalarını sağlamak amacıyla kişiler ve toplumlar arası ilişkileri düzenleyen, insanların örtülü de olsa üzerinde uzlaştığı birtakım kurallardan oluşmaktadır.
‘Töre’, bölgesel ve dönemsel ahlakı, ‘din’ ise evrensel ahlakı ifade etmektedir. Bölgesel ve dönemsel ahlaki anlayışta, yalnızca belli bir döneme veya bölgeye mensup insanların üzerinde zımnen de olsa uzlaştıkları birtakım değerler söz konusudur. Evrensel ahlak ise, tüm dünya halklarının itiraz etmeyecekleri değerleri kapsar. Törel kuralları çiğneyenler olduğu gibi evrensel değerleri çiğneyenler de olacaktır. Evrensel değerlerin birileri tarafından çiğnenmesi, başlangıçta onların onaylanmadığı anlamına gelmiyor. Biliyoruz ki hukuku benimseyenler de zaman zaman yasaya aykırı davranabilmektedirler.
Ahlak ve din, mutluluğa giden yolu gösterir. Kişinin korkularını, umutsuzlukları umutlu olmaya dönüştürür.
“Ahlak kendimizi nasıl mutlu kılacağımızın öğretisi değil, hangi yolla mutluluğa yaraşır olmamızın öğretisidir. Ancak işin içine din de girerse mutluluğa yaraşır olmama durumuna düşmekten kaçındığımız oranda, mutluluktan bize düşeni alma umudu da doğar. Çünkü mutluluk umudu ilkin, ancak dinle başlayabilir.”
“Evrensel ahlak da ilahi din de hak ve adalet üzerine kuruludur. Hak ilkeleri, adalet değerleri temsil etmektedir. Hak barışı, adalet dostluğu getirmektedir. Eğer hak ve adalet gerçekleşmez ise bireysel ve toplumsal sorunlar baş gösterir… Ahlak en düşük düzeyde haklarla, en üst düzeyde erdemle ilişkilidir.”
Elbette ahlak konusunda çeşitli tanımlar yapılmıştır:
“Ahlak, insan benliğinde köklü bir şekilde yerleşip düşünmeden, zorlamaya ihtiyaç duymadan, kolaylıkla kendisinden fiil ve davranışların meydana geldiği yerleşik özelliklerdir.”
“Belli bir dönemde belli bir insan topluluklarınca benimsenmiş olan, bireylerin birbirleriyle ilişkilerini düzenleyen törel davranış kurallarının, yasalarının, ilkelerinin toplamıdır.”
Genel anlamda ahlak, mutlak olarak iyi olduğu düşünülen ya da belli bir yaşam anlayışından kaynaklanan davranış kurallar bütünü.
Ahlaka kaynaklık eden vicdanın tanımı da önemlidir: “Vicdan, iyiyi kötüden ayıran, bizi iyiye sevk eden ve kötüden uzaklaştıran bir hakim kuvvettir.” Dinin özü ahlaktır. Din, ahlaki değerlerin ilahi buyruklar biçiminde ifade edilmesidir. “Din, ahlak alanında ortaya çıkan belli ödevlerin tanrısal bir buyruk niteliğinde açıklanmasıdır.”
2. Ahlakın Evrenselliği
Ahlakın ve dinin rasyonelliğini savunan Kant (1724 – 1804), ahlakın evrenselliğini şu teziyle desteklemiştir:
“Öyle davran ki, senin istencinin (iradenin) maksimi (öznel ilkesi) her zaman genel bir yasa koymanın ilkesi olarak geçerlik kazanabilsin.” Eylemin maksimi sınanarak genelde bir doğa yasası biçimini alamazsa ahlak bakımından olanaksızdır.
Yazının devamı…
Ahlakın Şartları, Gösterişçi Dindarlık, Takva ve İhlas (Dosyayı PDF olarak indir)
Bu konuyla ilgili ayrıca bkz.
